TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü (UZAY) tarafından geliştirilen İMECE, ABD’de fırlatma rampasında rokete yüklenene kadar, Nurus tarafından yerli ve milli imkanlarla üretilen taşıyıcı kabin ve buna bağlı çalışacak iklimlendirme sistemi ile güvende olacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İMECE’nin 15 Ocak’ta uzayla buluşacağını açıklamasının ardından Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) Akıncı Tesisleri’nde bulunan USET’i ziyaret etti. Bakan Varank’a ziyaretinde TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal ile TÜBİTAK UZAY Enstitü Müdürü Doç. Dr. Mesut Gökten eşlik etti.
Bakan Varank, burada yerli ve milli imkanlarla TÜBİTAK UZAY tarafından geliştirilen İMECE’yi inceledi. İncelemeler sırasında Varank’a Nurus firması tarafından üretilen, ABD’deki fırlatma rampasına giderken uyduyu koruyacak yürüyen temiz odayla ilgili bilgi verildi.
Varank ve beraberindekiler daha sonra temiz odanın içine girdi. Nurus Proje Mühendisi Merve Yağcı, temiz oda ile ilgili “ISO 7 sınıfı temiz odanın içindesiniz şu anda. Ama aynı zamanda hava temizleme cihazımız da var. Bütün ısı, basınç ve olumsuz şartlara uygun bir oda bu. Saniyede 10 bin veri toplayabiliyoruz bu sistemde. İki proje olarak düşünebilirsiniz Bir tanesi konteyner, diğeri manipülatör.” ifadelerini kullandı.
“Pazardan pay alabilmesi için destek olacağız”
İncelemelerin ardından değerlendirmede bulunan Varank, yerli ve milli gözlem uydusunu fırlatılacağı alana taşımak ve rokete yüklemenin de başka bir teknoloji ve kabiliyet gerektirdiğine dikkati çekerek şu bilgileri verdi:
“Daha önce uydularımızı yabancı şirketlerin ürettiği taşıma kabinleri ya da konteynerler ile fırlatma bölgelerine göndermiştik. İMECE uydusunun uzaya fırlatılacak alana taşınmasıyla ilgili yerli ve milli kabiliyetlerimiz neler olabilir? Hangi firmalarla çalışırsak bu kabiliyeti de ülkemize kazandırabiliriz? diye bir çalışma yaptık ve neticesinde Nurus firmasına ulaştık. Aslında Nurus firması mobilya sektörünün duayen şirketlerinden bir tanesi ama baktığınızda Ar-Ge merkezi olan çok farklı teknoloji projeleri geliştiren bir şirketimiz. TÜBİTAK UZAY, Nurus ile iş birliği içinde işte arkamızda gördüğünüz yerli ve milli gözlem uydumuz İMECE’yi taşıyacak olan kabini üretti. Sadece o kabini üretmekle kalmadı. Aynı zamanda burada gördüğünüz makine ile de uydunun USET’ten alınıp bu kabine yerleştirilip daha sonra uzaya taşıyacak rokete yerleştirilmesini sağlayacak bu aleti de üretti.”
Varank, bir taşıma faaliyeti olarak gözüküyor olsa da taşıma kabininin aslında yürüyen bir temiz oda olduğunu belirterek şunları ifade etti:
“Biliyorsunuz uyduların çok özel şartlarda uzaya fırlatılmadan önce saklanması gerekiyor. Bütün üretim faaliyetleri temiz odada gerçekleşiyor. Dolayısıyla hem uyduyu her türlü etkenden koruyacak hem de temiz oda şartlarını sağlayacak şekilde kendi iklimlendirme sistemi olan ve her türlü darbeye, basınca karşı uyduyu koruyacak bu kabin ortaya çıkmış oldu. 14 ay gibi kısa bir sürede firmamız hem bu makineyi üretti hem de arkamızda gördüğünüz taşıma kabinini üretti. Her zaman vurgu yapıyoruz, Türkiye yatırım, üretim, istihdam ve ihracatla büyümeyi önceleyen bir modele geçmek için büyük bir gayret sarf ediyor. Bu işlerin temelinde tabii ki katma değer geliyor. Katma değere ulaşabilmenin yolu da tasarımdan ve Ar-Ge’den geçiyor. İşte klasik olarak mobilya sektöründe düşündüğümüz bir firma kendi mühendisleri ve teknisyenleri ile kendi tasarımıyla uydu taşıyabilecek arkamızda gördüğünüz yüksek teknolojili bir kabini üretmiş oldu.”
Bu kabiliyeti Türkiye’ye kazandırmaktan memnun olduklarını vurgulayan Varank, “Bunun muadillerini 2 katı fiyata ancak alabiliyorduk. Ancak yerli ve milli ürettiğimiz için böyle sofistike, böyle yüksek teknolojili, kendi iklimlendirmesi olan yürüyen bir temiz odayı yarı fiyatına ülkemize kazandırmış olduk. Uydumuzu göndereceğiz ama firmamızın bu alanda uluslararası arenada pazardan pay alabilmesi için de destek olacağız. Madem daha uygun fiyatlarla biz bu kadar sofistike ürünleri geliştirebiliyoruz tabii ki pazarda da diğer rakiplerimizden pay alma şansımız var.” değerlendirmesinde bulundu.
“14 ay gibi bir sürede ortaya çıktı”
Nurus Yönetim Kurulu Üyesi ve Baş Tasarımcı Renan Gökyay da Kovid-19 salgını başladığında fabrika içindeki çalışma odalarını negatif, pozitif basınçlı temiz odalara çevirdiklerini ve bunu Ankara’daki hastanelerin kullanıma sunduklarını belirterek, “TÜBİTAK Başkanı Hasan Hocam, bunu görmüş. ‘Bize yürüyen bir temiz oda yapabilir misiniz? Uydu taşıyacağız.’ dedi, ‘Yaparız’ dedim. 14 ay gibi bir sürede bu ürün ortaya çıktı.” ifadelerini kullandı.
Gökyay, şunları kaydetti:
“Yaklaşık bir tonluk bir uydu olan İMECE’nin üretildiği yerden dikey pozisyonda alınıp, taşıyıcının içine girebileceği yatay pozisyona getirilip taşıyıcının içine girmesi ve fırlatılacağı istasyona kadar gitmesi, orada tekrar uydunun fırlatılacağı pozisyonda dik olarak rokete yüklenecek hale gelmesinden sorumlu bir cihaz. Bu cihaz, uydumuzu her türlü nemden, titreşimden, zararlı ışınlardan koruyabiliyor. Her türlü düşmede uyduyu koruyabiliyor. Uydunun ağırlığının 20 katına kadar gelecek anlık darbe ve yükleri tolere edebiliyor.”
Gökyay, kabinin içindeki birkaç sensör haricinde ürünün yerli olduğuna dikkati çekerek, “Fırlatıcı şirketin talep ettiği birtakım şeyler var. Bu kabinin içinde seyahat ettiği sürece, bütün bilgiler kayıt altında tutuluyor. Yani uydunun maruz kaldığı titreşimler, yükler, ısı, rutubet, bunların hepsini kayıt altında tutan bir data logger sistemi var. Onun dışında her şey yerli.” dedi.
Türkiye’nin ilk metrealtı elektro-optik uydusu
ABD’den fırlatılacak İMECE, 680 kilometre irtifada Güneş’e eş zamanlı yörüngede görev yapacak ve fırlatmanın ardından 48 saat içinde görüntü verecek. Coğrafi kısıtlama olmaksızın Dünya’nın her yerinden yüksek çözünürlüklü görüntü elde edecek olan İMECE, tespit ve teşhis, doğal afet, haritalama, tarımsal uygulamalar gibi birçok alanda Türkiye’ye hizmet verecek. Sivil ve güvenlik amaçlı kullanılabilecek uydunun tasarım görev ömrü 5 yıl olarak planlandı.
İMECE ile birlikte Türkiye ilk kez metrealtı çözünürlüğe sahip elektro-optik bir uydu kamerasına sahip olacak.
İMECE, 15 Ocak’ta fırlatılacak.
